Shtypi “nuk” i thotë të vërtetat

Titulli i vendosur më lart mund të jetë lehtësisht i kritikueshëm për këdo që merr mundimin ta kundërshtojë. “Armiqtë” e tij janë të mirëpritur sepse debati me ta mund të na çojë në zgjerimin e argumenteve pro dhe kundër ose në teza asnjanëse. Ai në fakt nuk është një konstatim i imi. Më tepër është një “ngacmim” që kërkon të mësojë jo vetëm përmes reagimesh, por edhe analizash, nëse shtypi i thotë të vërtetat. Është e qartë se askush nuk pret ti mësojë të gjitha të vërtetat prej shtypit. Gazetaria online po zhvillohet gjithnjë e më shumë, interneti është bërë një mundësi e mirë që tekstet, fotografitë apo edhe videot, të kalojnë nga njëri kënd i globit në tjetrin, brenda pak minutave. Televizionet gjithashtu po zhvillohen gjithnjë e më shumë në konceptin e garës me kohën duke i “rrëmbyer” të vërtetat e duke i bërë ato të ditura para se të kumtohen në faqet e gazetave print. Disa prej të vërtetave janë të fshehura në mënyrë të kujdesshme, të tjera të vërteta duken, por nuk ka sy të vëmendshëm të shikojnë përmasat dhe formën e ekzistencës së tyre domethënëse, në gjendjen e sotme të mbingarkesës dhe mungesës së kohës së nëvojshme për shikime tej sipërfaqes ndërsa një pjesë tjetër e të vërtetave, edhe pse duken në anë të rrugëve në të cilat kalojmë çdo ditë, konsiderohen me ose pa të drejtë “të paprekshme” dhe gjejnë vend shumë pak për të mos thënë fare në faqet e shtypit. Ne e kthejmë kokën në anën tjetër në ato raste kur pak metra matanë rrugës, ndodhen “gjurmët” e tragjedisë së radhës apo hatasë së pritshme që është e sigurt se do të ndodhë por nuk dihet se kur.
Cilat janë të vërtetat për të cilat po flas?
“Mashtrimi, poshtërsia apo gënjeshtra- qofshin në Qeveri, në Biznes, në Shkencë apo në Organet e Rendit, -si rregull janë lajme”. shprehet Edmund B. Lambeth në faqe 47, të librit të tij “Gazetaria me Përkushtim, Etikë për Profesionin” një nga tekstet më popullore të viteve të fundit në fushën e Etikës së Medias.
Përkufizimet për të vërtetën janë të pafundme, një seri e tërë librash përmbajnë këndvështrime të ndryshme për Të Vërtetën. Por duke qenë se po flasim për të vërtetën dhe raportin e saj me shtypin, lë të qëndrojmë në këtë fushë.
“E kam thënë se reporteri ka për detyrë të bëjë diçka më shumë sesa të vëzhgojë apo të regjistrojë mekanikisht gjithçka që i del përpara. Përkushtimi i vërtetë ndaj të vërtetës kërkon shumë më tepër. E vërteta nuk gjendet gjithmonë në sipërfaqe, ajo nuk mund të vilet si mollët, drejtpërdrejt nga degët e pemës. Ka të vërteta të fshehura prania e të cilave vetëm sa mund të preket lehtësisht në sipërfaqe. Megjithatë reporteri ka për detyrë të shkojë e ti gjejë ato”, tha para një Kursi Gazetarie, Paul Y. Andreson, fitues i “Pulitzer Prize” në vitin 1928 për rapotimin e skandalit “Teapot Dome”.
E çfarë pastaj?!
Shtypi shqiptar çdo ditë përmban sasi të konsiderueshme informacioni. Aty gjen çfarë ndodhi dje në Parlament, vendime të Qeverisë të zbardhura me besnikerisht me pikë e me presje, cilave nuk u është bërë asnjë analizë, çfarë tha kryetari i maxhorancës dhe opozitës, çfarë qëndrimi po mbajnë partitë e vogla për X çështje, sa të vdekur shënoi dita e djeshme nga aksidentet, vrasjet, hakmarrja apo sherri në lojërat e fatit, ndonjë sukses të bashkive apo komunave në rrethe, skandale gjen rrallë e më rrallë për të mos thënë fare, ndërsa informacionet sipërfaqësore janë të shumta. Pjesa më e madhe e tyre janë cekur pjesërisht ose plotësisht nga kronikat televizive të një dite më parë, por gazetat i ripërsërisin dhe këtë e bëjnë pa shtuar ndonjë hollësi domethënëse! Ajo që bie në sy është se shumica e lajmeve të përditshme bazohen në një burim të vetëm duke mos krijuar përplasjen dhe ballafaqimin e fakteve që mund të ofrojnë dy, tre apo më shumë burime që janë përfshirë në konflikt apo palë që kanë interes për çështjen. E vërteta ndonjëherë “shfaqet” vetëm pas ballafaqimit, përplasjes dhe verifikimit të fakteve të kundërta.
Po i kushtohet vëmendje kohët e fundit disa “suplementeve speciale” që me fotografi dhe artikuj bombastikë na tregojnë në cilin klub nate e kaloi fundjavën filan politikan, si ishte veshur, me çfarë makine po udhëtonte dhe në shoqërinë e cilës femër ishte. Askush nuk investigon nëse ai deputet, që paguhet rëndshëm me taksat e shqiptarëve (për kushtet e Shqipërisë) po e kryen detyrën e tij.
Shembuj
1.Kishin kaluar disa muaj gjatë të cilëve gazetat e cilësonin “terrorist”, “njeri të rrezikshëm” apo anëtar i Al-Qaeda, kur munda të mësoj për njërin nga të strehuarit politikë në Tiranë, pas lirimit nga burgu i Guantanamos. Ai kishte filluar të punonte në një Ndërmarrje e cila merrej me mbjelljen e luleve në oborret e shkollave publike në Tiranë! Tani banon me qira në një shtëpi diku në periferi dhe nuk dëshiron të kthehet pas ndërsa pret nënshtetësinë shqiptare. Nuk ndihet mirë kur shikon çezma që qëndrojnë hapur gjithë kohën kur askush nuk e shfrytëzon ujin e tyre, nuk arrin të kuptojë shpërdorimin e energjisë elektrike nga banorët e zonës dhe thotë se Shqiptarët duhet të jenë kursimtarë në këtë drejtim. Këto gjëra nuk i pata mundësuar më parë për këtë njeri, i cili e ka parë veten për javë e muaj me radhë në një fotografi të vjetër të tij në faqet e gazetave por asnjë gazetar nuk i ka trokitur në derë për të kërkuar edhe një reagim prej tij lidhur me akuzat që i janë bërë apo për të verifikuar tipin e tij “të rrezikshëm”!
2. Dy vite më parë, u desh të ndodhte një aksident tragjik në Detin Ardiatik, ku një helikopter u rrëzua bashkë me gjashtë shqiptarë në bord teksa udhëtonte natën me urgjencë për në Spitalin e Barit në Itali. Helikopteri Qeveritar shqiptar fluturoi natën mbi det, kur nuk ishte i pajisur me mjetet që garantojnë orientimin në kushte të tilla fluturimi. Më pas rezultoi se me taksat që paguajnë shqiptarët, helikopteri ishte riparuar diku në Gjermani, me faturën për “riparim kapital” por pajisje të tilla nuk i ishin vendosur! Kjo gjë u tha në shtyp rreth një muaj pas aksidentit pasi më parë askush nuk ishte kujtuar për të verifikuar diçka në këtë drejtim.
3. Të gjithë e dinë çfarë ndodhi në Gërdec. Nuk është e nevojshme të hyj tani dhe të përshkruaj tmerrin që shqiptarët panë me sy atë ditë. Vetëm më duhet të theksoj se ai nuk ishte një repart ushtarak si gjithë të tjerët, ai ishte i veçantë dhe mund të binte në sy. Ishte edhe pranë Tiranës për më tepër. Pra kishte mundësi që çfarë ndodhte aty të denoncohej para tragjedisë nga shtypi. E kjo nuk ndodhi. Rrethi i personave që e dinin çfarë gatuhej, të gjithë, janë ushtarakë. Mediat shqiptare e kanë shkëputur me kohë vëmendjen e tyre nga ushtarakët ndaj edhe gazetarëve nuk u kërkohet të bëjnë burim informacioni ndonjërin prej tyre. E vetmja gjë në këtë fushë, që botohet në shtyp, është komunikata e radhës e Ministrisë së Mbrojtjes për pensionet e ish-ushtarakëve apo ndonjë protestë e këtyre të fundit në kërkim të të drejtave të tyre.